શૈલા મુન્શા
ત્રણ વર્ષનો વેલેન્ટીનો આમ તો વર્ષના અંતમાં મારા ક્લાસમા આવ્યો હતો. ગોરો મજાનો અને રેશમી સોનેરી ઝુલ્ફા વાળો, પરાણે વહાલ કરવાનુ મન થાય એવો. થોડું થોડું બોલતા શીખ્યો હતો. મમ્મીની ગોદ છોડી પહેલીવાર અજાણ્યા બાળકો અને સ્કૂલના વાતાવરણમાં આવ્યો હતો. પહેલે દિવસે જ રડ્યો નહિ, પણ જરા ડઘાયેલો રહ્યો. ધીરે ધીરે બધા સાથે હળવા ભળવા માંડ્યો.
વાચા ઊઘડી અને બધી પ્રવૃતિમાં ભાગ લેવા માંડ્યો. રમતનુ મેદાન એની પ્રિય જગ્યા. એકવાર ત્યાં ગયા કે એને પાછો લાવવો મુશ્કેલ. મીસ બર્ક(ટીચર) ઊંચી ને હાડપાડ. ગલુડિયાની જેમ એને બગલમાં ઘાલી અંદર લઈ આવે.
ઓક્ટોબર મહિનો આવ્યો અને વાતાવરણમાં થોડો ફરક પડવા માંડ્યો. ક્યારેક વહેલી સવારે થોડી ઠંડીનો અનુભવ થાય. વેલેન્ટીનોની મમ્મી એને જાત જાતના સરસ મજાના સ્વેટર રોજ પહેરાવે.
એ દિવસે સવારે જ્યારે વેલેન્ટીનો આવ્યો ત્યારે એના સ્વેટર પર એક ટ્રેનના એંજીનનુ ચિત્ર હતું. બસમાંથી જેવો બહાર આવ્યો અને અમે ક્લાસ તરફ જતા હતા કે તરત એણે પોતાના સ્વેટર તરફ આંગળી કરી થોમસ થોમસ કહેવા માંડ્યો.
પહેલા તો મને સમજ જ ના પડી કે એ કહેવા શું માગે છે, પણ જ્યારે ધ્યાનથી એના સ્વેટર પર જોયું ત્યારે મને ખ્યાલ આવ્યો કે એ થોમસ એંજીન જે નાના બાળકોનો કાર્ટૂન શો આવતો હોય છે એની વાત કરતો હતો.
એની મમ્મી જરૂર એને આ કાર્ટૂન શો ઘરે બતાવતી હશે. વેલેન્ટીનો એટલો હોશિયાર છે કે એના બાળ મગજમાં એ વાત યાદ રહી ગઈ હશે અને એંન્જીન વાળું સ્વેટર બતાવી અમને કહેવા માંગતો હતો કે અહીં પણ આ કાર્ટૂન શો એને જોવો છે.
અમેરિકામાં મેં જોયું છે કે માતા પિતા બાળક જન્મતા ની સાથે જ એને રાતે કાંઈ ને કાંઈ સરસ વાંચી સંભળાવે ને બાળક ની યાદશક્તિ વિકસવામાં એ ખૂબ મદદરૂપ થાય.
અમેરિકામાં મેં જોયું છે કે માતા પિતા બાળક જન્મતા ની સાથે જ એને રાતે કાંઈ ને કાંઈ સરસ વાંચી સંભળાવે ને બાળક ની યાદશક્તિ વિકસવામાં એ ખૂબ મદદરૂપ થાય.
ભલે બાળક માનસિક રીતે પુરો વિકસિત ના હોય તો પણ એ બાળકો સાથે વાત કરવાથી એમને એક ની એક વસ્તુ રોજ કરાવવાથી એમની માનસિક પરિસ્થિતિમાં જરૂર સુધારો થાય છે.
વેલેન્ટીનો જેમ ક્લાસમાં જુનો થવા માંડ્યો, મતલબ કે એને સ્કૂલમાં દાખલ થયે થોડા મહિના થયા અને ભાઈ નો અસલી રંગ દેખાવા માંડ્યો.
વેલેન્ટીનો ને જોતાં જ બધાને વહાલ ઉપજે એવો સરસ ગોરો ને ગઠિયો બાળક, એટલે અમે જ નહિ પણ જતાં આવતાં બધા જ શિક્ષકો એને વહાલ કરે. આવ્યો ત્યારે માંડ ત્રણ વર્ષનો એટલે બીજા બાળકોની સરખામણીમાં નાનો પણ લાગે. ઘરમાં પણ નાનો ભાઈ એટલે મમ્મી પણ કદાચ વધારે લાડ લડાવતી હશે એટલે ક્લાસમાં એની જીદ વધવા માંડી. એનુ ધાર્યું ના થાય તો ખૂણામાં ભરાઈ જાય અને એને બોલાવવાની કોશિશ કરીએ તો ભાઈ જોરથી ભેંકડો તાણે. ઊભો કરવા જઈએ તો પગ વાળી દે. આટલા નાના બાળકને તમે બીજું શું કરી શકો?
ઘણી વસ્તુ બાળકો એકબીજાના અનુકરણે શીખતા હોય છે અને તોફાન તો જરૂર બીજાનુ જોઈ અનુકરણ કરતા હોય છે. વેલેન્ટીનો પણ જ્યારે ટેબલ નીચે ભરાવા માંડ્યો, ક્લાસમાં બધા જ્યારે કલર કરતા હોય ત્યારે કલર કરવાને બદલે ક્રેયોનના ટુકડા કરવા માંડ્યો અને એને રોકવાની કોશિશ કરીએ તો રડીને પોતાની જીદ પુરી કરવા માંડ્યો ત્યારે અમારે એને ક્લાસના નિયમો સમજાવવા એની મમ્મીની મદદ લેવી પડી. મમ્મી પણ તરત તૈયાર થઈ ગઈ કારણ વેલેન્ટીનો સવારે સ્કૂલમાં આવતાં પણ ઘણુ નાટક કરે, તૈયાર જ ના થાય બસ મીસ કરે અને મમ્મીને નાઈટ ડ્રેસમાં જ સ્કૂલે લાવવો પડે. એની બેગમાં યુનિફોર્મ હોય અને અમે એક જ વાર કહીએ “Velentino come and change your night dress other wise you won’t get your toys” અને ભાઈ તરત તૈયાર થઈ જાય કારણ એને ખબર હોય કે અહીં એની જીદ નહિ ચાલે.
અમેરિકામાં બધી જ વાતમાં “counseling” નુ જબરું તુત છે. અહીં વાતવાતમાં લોકો એકબીજા પર દાવો ઠોકી દેતા હોય છે એટલે કોઈ પોતાના પર કોઈ જવાબદારી લેવા તૈયાર નથી.
અમેરિકામાં બાળક જન્મે ત્યારથી એના જાતજાતના ટેસ્ટ થતા હોય છે, અને ટેસ્ટના પરિણામ પ્રમાણે બાળક તંદુરસ્ત છે કે કઈ ખામી છે અને એનો ઉપાય શું તે નક્કી થતું હોય છે. અમારા ક્લાસમાં બાળક જ્યારે ત્રણ વર્ષનુ થાય ને દાખલ થાય ત્યારે એ સામાન્ય પણ હોઈ શકે અથવા મંદ-બુધ્ધિ પણ હોઈ શકે. વેલેન્ટીનો જેવા બાળકમાં કદાચ બીજી કોઈ ખામી ન હોય પણ વધુ પડતા લાડનુ પરિણામ પણ હોઈ શકે, માટે જ મમ્મી પપ્પાને સ્કૂલમાં બોલાવી શિક્ષક અને સ્કૂલના કાઉન્સિલર ભેગા થઈ સમસ્યા નો હલ લાવવાનો પ્રયત્ન કરે.
મારા મતે અને કદાચ મારી અડધી જીંદગી મેં ભારતમાં શિક્ષિકા તરીકે કામ કર્યું છે એટલે મારો અભિપ્રાય ઘણી વાર આ બાબતમાં જુદો પડતો હોય છે. મારા મતે બાળકને અમુક નિયમ અને શિસ્તનુ પાલન કરવાની ટેવ ઘર થી શરૂ થવી જોઈએ અને સ્કૂલમાં જ્યારે એ શિસ્ત બાળકને શીખવાડવામાં આવે તો માતા પિતાએ એમાં આડખીલી રૂપ ના થવું જોઈએ.
અમારા સારા નસીબે વેલેન્ટીનો ની મમ્મી ઘણી સમજુ નીવડી અને પુરો સાથ સહકાર આપવાની તૈયારી બતાવી, ને ઘરમાં પણ એ શિસ્ત જાળવવાની ખાત્રી આપી.
અમારા સારા નસીબે વેલેન્ટીનો ની મમ્મી ઘણી સમજુ નીવડી અને પુરો સાથ સહકાર આપવાની તૈયારી બતાવી, ને ઘરમાં પણ એ શિસ્ત જાળવવાની ખાત્રી આપી.
બાકી વેલેન્ટિનો જેવા બાળક સાથે કડક થવું જ અઘરૂં છે. ગમે તેટલું તોફાન કર્યું હોય પણ તમારી સામે જોઈ એવું મીઠડું હસી પડે કે તમારો ગુસ્સો બરફની જેમ પીગળી જાય ને એને વહાલ કરવાનુ મન થઈ જાય. દુનિયાના બધા બાળકોમાં આ ખૂબી છે. બાળકના એ નિર્દોષ હાસ્યમાં ભલભલા દુઃખ હરણ કરવાનુ અમોઘ શસ્ત્ર છે, અને મને એ વાત નો ખૂબ આનંદ છે કે હું આવા બાળકો સાથે કામ કરી એમને મદદરૂપ થવા મારાથી બનતો પ્રયત્ન કરૂં છું.
આગળ જતાં વેલેન્ટીનો જરુર સામાન્ય બાળકોના ક્લાસમાં જશે એની મને પુરી ખાત્રી છે અને ખૂબ પ્રગતિ કરશે.
આ બાળકો મારા જીવનમાં પણ નવી ઉર્જાનો સંચાર કરે છે અને વધુને વધુ એમની ઉન્નતિનો એક અંશ બનવાની પ્રેરણા આપે છે.
સુશ્રી શૈલાબેન મુન્શાનાં સંપર્ક સૂત્રો::
ઈ-મેલ: smunshaw22@yahoo.co.in
બ્લૉગ: www.smunshaw.wordpress.com
વેબ ગુર્જરી 