ફિલ્મી ગઝલોનું નાનકડું પણ અનોખું વિશ્વ
ભગવાન થાવરાણી
હિંદી ફિલ્મોના બિલકુલ શરુઆતી દૌરના ત્રણ મોટા કવિ હતા જે ફિલ્મ જગતના ‘ આદિ કવિ ‘ કહેવાય છે. કવિ પ્રદીપ, કેદાર શર્મા અને દીનાનાથ મધોક. કવિ પ્રદીપે મારા મત અને છાનબીન અનુસાર કોઈ ગઝલ લખી નહોતી. કેદાર શર્માની રચનાઓ વિષે આ અગાઉ લખી ચૂક્યો છું. આજે દીનાનાથ મધોકની વાત.
દીનાનાથજી ‘ મહાકવિ મધોક ‘ કહેવાતા. સંગીતકાર નૌશાદની પહેલી હિટ ફિલ્મ ‘ રતન ‘ (૧૯૪૪) માં દસ ગીત હતા અને દસેય એક એકથી ચડિયાતા ! એ બધા ગીત મધોક સાહેબે લખેલા. ૮૦૦ ઉપરાંત ગીત રચના ઉપરાંત એમણે અનેક ફિલ્મોની કથા, પટકથા અને સંવાદ પણ લખ્યા . ૧૭ ફિલ્મોનું નિર્દેશન પણ કર્યું . ‘ રતન ‘ ફિલ્મના એમના જાણીતા ગીતો ( જબ તુમ હી ચલે પરદેસ, ઓ જાને વાલે બાલમવા, સાવન કે બાદલોં, અંગડાઈ તેરી હૈ બહાના, અખિયાં મિલા કે જિયા ભરમા કે, આઈ દિવાલી આઈ દિવાલી, રુમઝુમ બરસે બાદરવા, મિલ કે બિછડ ગઈ અખિયાં ) ઉપરાંત એમના જાણીતા ગીતોમાં ‘ ઘટા ઘનઘોર ઘોર ‘ ( તાનસેન ), ‘ બેઈમાન તોરે નૈનવા ‘ ( તરાના ), ‘ મૈને દેખી જગ કી રીત ‘ ( સુનહરે દિન ) વગેરેનો ઉલ્લેખ કરી શકાય.
એમની લખેલી બે ગઝલો જોઈએ :
હંસ હંસ કે મેરે ચૈન પે બિજલી ગિરાએ જા
અરમાં તડપ ઉઠેં મેરે યું મુસ્કુરાએ જા
ફિર હમ સે વો ફિરતીં હુઈં નજરેં મિલાએ જા
ફિર ઠેસ દે કે દિલ કો મેરા દિલ બનાએ જા
આંખોં મેં જામ પ્યાર કે ભર ભર કે લાએ જા
મૈં જિતની પી સકું મુજે ઉતની પિલાએ જા ..
– ફિલ્મ : રસિયા ૧૯૫૦
– લતા
– બુલો સી રાની
( ગઝલ શાસ્ત્ર પ્રમાણે આને મતલા ગઝલ કહેવાય )
દિલ મેં શમા જલા કે તેરે ઈંતઝાર કી
દુનિયા લુટા કે બૈઠી હું સબ્રો – કરાર કી
આંખો કા નૂર દિલ કી તમન્નાએં લૂટ કર
સૂરત બિગાડ દી હૈ ફિઝા ને બહાર કી
આ જા કે દિલ મેં રંગ ભરા હૈ ઉમ્મીદ કા
તસવીર ફિર રહી હૈ નિગાહોં મેં પ્યાર કી
ફરિયાદ મેરી સુન કે સિતારે ભી રો દિયે
રાતોં કો ઉઠ કે મૈને જો તેરી પુકાર કી ..
– ફિલ્મ : સબક ૧૯૫૦
– આશા ભોંસલે
– અલ્લારખા કુરેશી
શ્રી ભગવાન થાવરાણીનો સંપર્ક bhagwan.thavrani@gmail.com વીજાણુ ટપાલ સરનામે કરી શકાય છે.
વેબ ગુર્જરી 