ફિલ્મી ગઝલોનું નાનકડું પણ અનોખું વિશ્વ

ભગવાન થાવરાણી

કતીલ શિફાઈ આમ તો પાકિસ્તાનના શાયર પણ એ હિંદુસ્તાનમાં પણ એટલા જ લોકપ્રિય છે. એમનું અસલ નામ મુહમ્મદ ઔરંગઝેબ. કતીલ એટલે જેમનું કત્લ થયું તે ( અને કાતિલ એટલે જેમણે કત્લ કર્યું તે ). શિફાઈ એમણે પોતાના નામમાં એટલે ઉમેર્યું કે એમના ઉસ્તાદનું નામ હકીમ મુહમ્મદ યાહ્યા શિફા ખાનપુરી હતું.

પાકિસ્તાનમાં ફિલ્મી ગીતકાર તરીકે એમનું મોટું નામ હતું. બસો આસપાસ ફિલ્મોમાં એમણે એક એકથી ચડિયાતા ગીતો લખ્યા. અનેક હિંદી ફિલ્મોમાં પણ એમની રચનાઓ લેવાઈ. ‘૯૦ ના દશકની મહેશ ભટ્ટની ઘણી ફિલ્મોમાં એમની રચનાઓ હતી. ( ફિર તેરી કહાની યાદ આઈ, સર, નારાઝ વગેરે )

બન્ને દેશોના દિગ્ગજ કહેવાય એવા બધા જ ગઝલ ગાયકોએ કતીલ સાહેબની ગઝલોને બખૂબી કંઠ આપ્યો છે. લગભગ કહેવત સમાન બની ગયેલા એમના અનેક શેર છે. એમાંના થોડાક :

ચલો અચ્છા હુઆ કામ આ ગઈ દીવાનગી અપની
વગરના હમ ઝમાને ભર કો સમજાને કહાં જાતે

તુમ પૂછો ઔર મૈં ન બતાઉં ઐસે તો હાલાત નહીં
એક ઝરા – સા દિલ ટૂટા હૈ, ઔર તો કોઈ બાત નહીં

યે ઠીક હૈ કોઈ મરતા નહીં જુદાઈ મેં
ખુદા કિસી કો કિસી સે મગર જુદા ન કરે

જોઈ શકાય છે કે એમની રચનાઓની ખાસિયત એ છે, અઘરા ઉર્દૂ શબ્દોના ઇસ્તેમાલ વિના પોતાની વાત અસરકારક રીતે કહેવી.

પ્રમાણમાં ઓછી જાણીતી એમની બે ફિલ્મી ગઝલો જોઈએ :

 

લો ચલ દિયે વો હમકો તસલ્લી દિયે બગૈર
એક ચાંદ છુપ ગયા હૈ ઉજાલા કિયે બગૈર

ઉનસે બિછડ કે હમકો  તમન્ના હૈ મૌત કી
આતી નહીં હૈ મૌત ભી લેકિન જિયે બગૈર

ઐ જઝ્બેે – ઈશ્કે – યાર ન લે ઈમ્તેહાને – ગમ
હમ  રો  રહે  હૈં  નામ  કિસી  કા  લિયે  બગૈર

માંગે સે મિલ સકી ન હમેં તો કભી ખુશી
પાએ હૈં લાખ રંજ તમન્ના કિયે બગૈર ..

 

https://youtu.be/kQHl5tcb5vc?si=BF6_-nnmxU3cORCS

– ફિલ્મ : ગુલનાર ૧૯૫૦

– નૂરજહાં

– હંસરાજ બહલ

 

કબ તલક શમા જલી યાદ નહીં
શામે ગમ  કૈસે  ઢલી  યાદ નહીં

ઈસ કદર યાદ હૈ અપને થે કભી
કિસને ક્યા ચાલ ચલી યાદ નહીં

હમ  ઝમાને  મેં  કુછ  ઐસે  ભટકે
અબ તો ઉનકી ભી ગલી યાદ નહીં

અબ્ર થા, જામ થા, પર આપ ન થે
વો  ઘડી  કૈસે  ટલી  યાદ  નહીં

કટ કઈ ઉમ્ર કિસી તરહ કટી
વો બુરી થી કે ભલી યાદ નહીં ..

https://youtu.be/0MBpg8YdooY?si=lLXdLnrEc3bu6PMT

– ફિલ્મ : પેંટર બાબુ

– લતા / મહેન્દ્ર કપૂર

– ઉત્તમ જગદીશ

શ્રી ભગવાન થાવરાણીનો સંપર્ક bhagwan.thavrani@gmail.com વીજાણુ ટપાલ સરનામે કરી શકાય છે.