ફિલ્મી ગઝલોનું નાનકડું પણ અનોખું વિશ્વ
ભગવાન થાવરાણી
ઉર્દુ શબ્દો બહુ નાજુક છે. અઝીઝને બદલે અજીઝ લખીએ તો અર્થનો અનર્થ થઈ જાય. અર્થની પળોજણમાં ગયા વિના આજે વાત કરીએ ગીતકાર અઝીઝ કશ્મીરીની. એમની ઓળખ માટે ફિલ્મ ‘ એક થી લડકી ‘ નું ‘ લારા લપ્પા ‘ અને એની લોકપ્રિયતા કાફી છે. ‘ પાકીઝા ‘ નું ‘ ઈન્હીં લોગોં ને લે લીના દુપટ્ટા મેરા ‘ મજરુહ સુલતાનપુરી સાહેબના નામે બોલે છે પરંતુ આ ગીત મૂલત: (શબ્દોમાં થોડા ફેરફાર સહિત) આ અઝીઝ કશ્મીરી સાહેબે ૧૯૪૧ની ફિલ્મ ‘ હિમ્મત ‘ માટે લખેલું જેને શમશાદ બેગમે ગાયેલું.
અઝીઝ કશ્મીરીએ ૧૯૪૦થી ૧૯૭૦ દરમિયાન પચાસેક ફિલ્મોમાં ૨૫૦ આસપાસ ગીતો લખ્યા. એમના ગીતોને તર્જબદ્ધ કરનારા સંગીતકારોમાં વિનોદ અને શ્યામ સુંદરથી માંડી ઓ પી નૈયર અને શંકર જયકિશન શામેલ છે. ઓ પી નૈયર સવિશેષ.
એમની બે ગઝલ જોઈએ. બન્ને યુગલ ગીતના સ્વરૂપમાં છે :
હાથ સીને પે જો રખ દો તો કરાર આ જાએ
દિલ કે ઉજડે હુએ ગુલશન મેં બહાર આ જાએ
દિલ તો કરતા હૈ કે આંખોં મેં છુપા લૂં તુજકો
ડર યહી હૈ કે મુકદ્દર કો નકાર આ જાએ
દિલ કે ઝખ્મોં પે મેરે પ્યાર કા મરહમ રખ દો
બેકરારી મેં મુઝે કુછ તો કરાર આ જાએ
યૂં ખુદા કે લિએ છીનો ન મેરે હોશો હવાસ
ઐસી નઝરોં સે ન દેખો કે ખુમાર આ જાએ
છોડ કે તુમ ભી ચલી જાઓગી કિસ્મત કી તરહ
બાદ જાને કે અઝલ હી કો ન પ્યાર આ જાએ ..
– ફિલ્મ : મિર્ઝા સાહિબાં – ૧૯૪૭
– નૂરજહાં / જી એમ દુર્રાની
– પંડિત અમરનાથ / હુસ્નલાલ ભગતરામ
અબ હાલે દિલ યા હાલે જિગર કુછ ન પૂછિયે
કિસ જા લગા હૈ તીરે નઝર કુછ ન પૂછિયે
ક્યોં તેઝ હો રહીં હૈં મેરે દિલ કી ધડકનેં
ક્યોં ઝુક ગઈ હૈ મિલ કે નઝર કુછ ન પૂછિયે
બસ ઈતના યાદ હૈ કે નઝર સે મિલી નઝર
ક્યા કુછ હુઆ હૈ દિલ પે અસર કુછ ન પૂછિયે
હમ ચલ રહે હૈં ખોજ મેં મંઝિલ કે સાથ સાથ
હોગા કહાં યે ખત્મ સફર કુછ ન પૂછિયે ..
https://youtu.be/CTaAsCKDtSc?si=OKhf9ThsYuG_Da4H
– ફિલ્મ : એક થી લડકી – ૧૯૪૯
– લતા / રફી
– વિનોદ
શ્રી ભગવાન થાવરાણીનો સંપર્ક bhagwan.thavrani@gmail.com વીજાણુ ટપાલ સરનામે કરી શકાય છે.
વેબ ગુર્જરી 