નિરંજન મહેતા
આવારા શબ્દ સાંભળતા જ એક જ ગીત ધ્યાનમાં આવે અને તે છે ૧૯૫૧ની ફિલ્મ ‘આવારા’નું જગપ્રસિદ્ધ ગીત જેને ન કેવળ ભારતમાં પણ વિદેશોમાં પણ ધૂમ મચાવી હતી અને આજે પણ તેના તાલે લોકો નાચે છે.
आवारा हु, आवारा हु
या गर्दिश में हु या आसमान का तारा हु
રાજકપૂર પર રચાયેલ આ ગીતના ગીતકાર છે શૈલેન્દ્ર અને સંગીત આપ્યું છે શંકર જયકિસને. સ્વર છે મુકેશનો.
૧૯૫૮ની ફિલ્મ ‘સોલવા સાલ’નું ગીત એક નફિકરા યુવાનની મનોભાવના વ્યક્ત કરે છે.
है अपना दिल तो आवारा
न जाने किस पे आयेगा
ટ્રેનમાં મુસાફરી કરતા દેવઆનંદ સાથી સુંદર આગળ આ ગીત ગાય છે જે હકીકતમાં વહીદા રહેમાનને ઉદ્દેશીને ગવાયું છે. મજરૂહ સુલતાનપુરીના શબ્દો છે અને સંગીત છે સચિનદેવ બર્મનનું. ગાયક છે હેમંતકુમાર.
૧૯૬૧ની ફિલ્મ ‘છાયા’ના આ ગીતમાં બે પ્રેમીઓનો સંગીતમય સંવાદ રજુ થાય છે
इतना ना मुज से तू प्यार बढ़ा
के मै एक बादल आवारा
कैसे किसी का सहारा बनू की
मै खुद बेघर बेचारा
આશા પારેખ અને સુનીલદત્ત પર આ ગીત રચાયું છે જેના રચયિતા છે રાજીન્દર કૃષ્ણ અને સંગીત છે સલીલ ચોંધરીનું. ગીતની શરૂઆતનું સલીલ દાનું સંગીત કર્ણપ્રિય છે. ગાયકો છે લતાજી અને તલત મહેમુદ
આ જ ગીતનું વ્યથિત રૂપ પણ છે જે તલત મહેમુદના સ્વરમાં છે
https://youtu.be/0OblBifWzUs
૧૯૬૨ની ફિલ્મ ‘ડો. વિદ્યા’નું આ ગીત પ્રેમિકાને મળવા જનાર પ્રેમીના મનોભાવને વ્યક્ત કરે છે જેમાં પોતાના દિલને આવારા માને છે.
एई दिले आवारा चल
फिर वही दुबारा चल
મનોજકુમાર પર રચાયેલ આ ગીતના ગીતકાર છે મજરૂહ સુલતાનપૂરી અને સંગીત છે સચિનદેવ બર્મનનું. ગાયક છે મુકેશ. ગીતનો વિડીઓ નથી એટલે ઓડીઓ મુક્યો છે.
૧૯૬૩ની ફિલ્મ ‘આવારા અબ્દુલ્લાહ’ના નામ પરથી જ સમજાઈ જશે કે એકાદ ગીતમાં આવારા શબ્દને આવરી લીધો હશે. આ ફિલ્મનું શિર્ષકગીત જ આવું છે.
हो आवारा अब्दुल्लाह हो आवारा अब्दुल्लाह
ये प्यार का हल्ला गुल्ला
ફિલ્મના મુખ્ય કલાકાર છે દારાસિંઘ. અસદ ભોપલીના શબ્દો અને એન.દત્તાનું સંગીત. ગાયકો રફીસાહેબ અને ગીતા દત્ત.
૧૯૬૩ની અન્ય ફિલ્મ ‘બનારસી ઠગ’માં બે પ્રેમીઓનું આ ગીત છે
एक बात पूछता हु मै
આગળ બીજા અંતરામાં શબ્દો છે
बेदिल तुम्हे बनाकर
खुद हो गया आवारा
મનોજકુમાર અને વિજયા ચોંધરી પર રચાયેલ આ ગીતના શબ્દો છે અખ્તર વરસીના અને સંગીત આપ્યું છે ઇકબાલ કુરેશીએ. સ્વર છે મુકેશ અને ઉષા મંગેશકરનો.
૧૯૬૭ની ફિલ્મ ‘રાત ઔર દિન’નું આ ગીત ફિલ્મમાં બે વાર આવે છે.
आवारा एई मेरे दिल
जाने कहा है तेरी मंजिल
પ્રથમ ગીત પાર્શ્વગીત છે. કેબ્રે નૃત્ય દ્વારા ગવાતા આ ગીતના કલાકાર છે લક્ષ્મી છાયા. ગીતના શબ્દો છે શૈલેન્દ્રના અને સંગીત શંકર જયકિસનનું. ગાયિકા લતાજી.
આ જ ગીત ધીમી ગતિએ મુકાયું છે જેની વિગતો ઉપર મુજબ.
૧૯૭૨ની ફિલ્મ ‘જંગલ મેં મંગલ’નું ગીત કોલેજિયનો પર રચાયું છે. પીકનીક પર ગયેલા યુવાન યુવતીની સ્પર્ધામાં યુવાનોની હાર થવાને કારણે યુવતીઓ ગાય છે
आवारा भवरो कुछ शरम करो कुछ शरम करो
ગીતના મુખ્ય કલાકારો છે રીના રોય અને કિરણકુમાર. હસરત જયપુરીના શબ્દો અને શંકર જયકિસનનું સંગીત. સ્વર આપ્યો છે ઉષા મંગેશકર અને આશા ભોસલેએ.
૧૯૭૭ની ફિલ્મ ‘અનુરોધ’નું ગીત છે
आते जाते खुबसूरत आवारा सडको पे
कभी कभी इत्तेफाक से
कितने अनजान लोग मिल जाते है
આગલે દિવસે રસ્તે મળેલા અજાણી યુવતીના રૂમાલના સંદર્ભમાં રાજેશ ખન્ના રેડીઓ પર આ ગીત ગાય છે જે હકીકતમાં સિમ્પલ કાપડીયાનો હોય છે. આનંદ બક્ષીના ગીતોને સંગીત આપ્યું છે લક્ષ્મીકાંત પ્યારેલાલે. સ્વર છે કિશોરકુમારનો.
https://youtu.be/lEnh1p6-Y7A
૧૯૮૦ની ફિલ્મ ‘સાહેબ બહાદુર’નું આ ગીત પ્રેમ વ્યક્ત કરાતું ગીત છે
राही था मै आवारा
फिरता था मारा मारा
પ્રિયા રાજવંશને ઉદ્દેશીને દેવઆનંદ એક પાર્ટીમાં આ ગીત ગાય છે જેના શબ્દો છે રાજીન્દર કૃષ્ણના અને સંગીત છે મદન મોહનનું. સ્વર આપ્યો છે કિશોરકુમારે
૧૯૮૯ની ફિલ્મ ‘ત્રિદેવ’નું ગીત છે જે એક પાર્ટી ગીત છે.
गली गली में फिरता है क्यों बन के बंजारा
आ मेरे दिल में बीस जा बनके आशिक आवारा
અનેક કલાકારો વચ્ચે સંગીતા બિજલાની આ નૃત્ય કરે છે જેમાં જેકી શ્રોફ પણ દેખાય છે. ગીતના શબ્દો છે આનંદ બક્ષીના અને સંગીત છે કલ્યાણજી આણંદજીનું. ગાનાર કલાકારો અલકા યાજ્ઞિક અને મનહર ઉધાસ.
૧૯૯૭ની ફિલ્મ ‘સપને’નું આ ગીત એક અનન્ય પ્રકારનું છે.
आवारा भंवरे जो हौले हौले गाये
फूलो के तन पे हवाए जो सरसराये
શાળાના વર્ગમાં દિવાસ્વપ્નમાં રાચતી કાજોલ આ ગીતની કલાકાર છે જેમાં અન્ય વિદ્યાર્થીનીઓ તેને સાથ આપે છે. જાવેદ અખ્તર આ ગીતના રચયિતા છે જેને સંગીત આપ્યું છે એ.આર.રહેમાને. ગાયકો છે હેમા સરદેસાઈ અને મલયેસિયા વાસુદેવન.
૨૦૧૫ની ફિલ્મ ‘કારવાં’નું ગીત જોઈએ.
आवारा ख़याल हु मै
लौटे ना बहार हु मै
ગીતકાર પિંકી પૂનાવાલા, સંગીતકાર અંજાન ચક્ર્બોર્તી અને ગાયિકા કૌશિકા ચક્ર્બોર્તી. ગીતનો ઓડીઓ પ્રાપ્ત છે એટલે કલાકારની જાણ નથી.
Niranjan Mehta
વેબ ગુર્જરી 