નિરંજન મહેતા
આ શ્રેણીનો પ્રથમ લેખ ૮ નવેમ્બર ૨૦૨૫ના પ્રકશિત થયો હતો જે દેવઆનંદ પર હતો. આજના લેખમાં શમ્મીકપૂરને લગતી માહિતી અપાઈ છે.
સૌ પ્રથમ યાદ આવે છે ૧૯૫૬ની ફિલ્મ ‘બોય ફ્રેન્ડ’
देखो न जाओ ऐ जान-ए-मन
दिल ना दुखाओ ऐ जान-ए-मन
हमसे नज़र तो मिलाओ, एक दफ़ा मुस्कुराओ
देखो न जाओ ऐ जान-ए-मन
આ ગીત શમ્મીકપૂર અને મધુબાલા પર રચાયું છે જેના ગીતકાર છે શૈલેન્દ્ર અને સંગીત આપ્યું છે શંકર જયકિસને. સ્વર છે સુબીર સેન અને લતાજીના.
આ જ ફિલ્મના અન્ય ગીતો જે શમ્મીકપૂર પર રચાયા છે તે ગીતોને સ્વર મળ્યો છે રફીસાહેબનો. જેમાનું એક ગીત છે
मुझे अपना यार बना लो फिर देखो मज़ा प्यार का
अरे आज़माँ के देखो दिल कैसा है दिलदार का
આ ગીતમાં ગીતકારના બે નામ છે – હસરત જયપુરી અને શૈલેન્દ્ર. સંગીતકાર છે શંકર જયકિસન અને સ્વર છે રફીસાહેબનો.
આ ઉપરાંત અન્ય ગીતો પણ છે જે રફીસાહેબના સ્વરમાં છે.
શમ્મીકપૂરની ૧૯૫૯ની ફિલ્મ ‘ઉજાલા’નું મસ્તીભર્યું ગીત છે
झूमता मौसम मस्त महीना
चाँद सी गोरी एक हसीना
आँख में काजल मुँह पे पसीना
ऐसे में मुश्किल कर के जीना
या अल्लाह दिल ले गई
મન્નાડેના સ્વરમાં આ ગીત છે જેના રચયિતા છે હસરત જયપુરી અને સંગીત આપ્યું છે શંકર જયાકિસને
અન્ય ગીત છે
दुनिया वालों से दूर, जलने वालों से दूर
आजा आजा चलें, कहीं दूर, कहीं दूर, कहीं दूर
ये प्यार का जहाँ है, हर दिल पे महरबाँ है
कुछ और ये ज़मीं है, कुछ और आसमाँ है
न ज़ुल्म का निशाँ है, न ग़म की दास्ताँ है
हर कोई जिसको समझे, वो प्यार की ज़ुबाँ है
મુકેશના સ્વરમાં આ ગીત છે. ગીતના શબ્દો છે મજરૂહ સુલ્તાનપુરીના અને સંગીત આપ્યું છે શંકર જયકિસને
તો ત્રીજું ગીત છે
यारों सूरत हमारी पे मत जाओ
यहाँ भी दिल है यूँ हमसे न कतराओ
यारों सूरत हमारी
हम भी हैं दिल के शाहजहान
આ ત્રીજું ગીત રફીસાહેબના કંઠે મુકાયું છે જેના શબ્દો છે શૈલેન્દ્રના અને સંગીત છે શંકર જયકિસનનું.
આમ ન કેવળ ગાયકો પણ આ ગીતોના ગીતકાર પણ ત્રણ જુદા જુદા છે.
૧૯૬૨ની ફિલ્મ ‘પ્રોફેસર’માં પણ આ પ્રકારના ગીતો છે
मैं चली मैं चली देखो प्यार की गली
कोई रोके न मुझे मैं चली मैं चली
न न ना मेरी जां देखो जाना न वहाँ
कोई प्यार का लुटेरा लूटे न मेरी जां
કલ્પના અને શમ્મીકપૂર પર રચાયેલ આ ગીતના ગાયકો છે રફીસાહેબ અને લતાજી. ગીતના શબ્દો છે શૈલેન્દ્રના અને સંગીત છે શંકર જયકિસનનું.
બીજું ગીત છે
ये उमर है क्या रंगीली
ये नज़र है क्या नशीली
प्यार मे खोए खोए नैन
हमारा रोम रोम बेचैन
हमारा ही जमाना है
મુજરા પ્રકારના આ ગીતમાં ત્રણ સ્વર છે. મન્નાડે, આશા ભોસલે અને ઉષા મંગેશકરના. ગીતકાર છે હસરત જયપુરી અને સંગીત છે શંકર જયકિસનનું..
૧૯૬૩ની ફિલ્મ ‘બ્લફ માસ્ટર’નું આ ગીત તો આજે પણ જન્માષ્ટમીના ઉત્સવમાં ધૂમ મચાવે છે.
गोविंदा आला रे आला ज़रा मटकी .संभाल बृजबाला
गोविंदा आला रे
अरे एक दो तीन चार संग पाँच छः सात हैं ग्वाला
अरे एक दो तीन
આ ગીતના ગાયક છે રફીસાહેબ
તો આ જ ફિલ્મનું અન્ય ગીત છે
सोचा था प्यार हम ना करेंगे
सूरत पे यार हम ना मरेंगेफिर भी किसी पे दिल आ गयासोचा था प्यार
આ ગીતના ગાયક છે મુકેશ.
હજી એક વધુ ગીત છે જેને અન્યએ કંઠ આપ્યો છે.
ऐ दिल अब कहीं न जा
न किसी का मैं, न कोई मेराजब चले हम, राह उलझी प्यार दुनिया ने कियाराह सीधी जब मिली तो सब ने ठुकरा दियान किसी को चाह मेरी न किसी को इंतज़ारकिस लिये फिर मुड़ के पीछे देखना बार-बार
આ ગીતમાં સ્વર છે હેમંતકુમારનો.
ત્રણેય ગીતના શબ્દો છે રાજેન્દ્ર કૃષ્ણના અને સંગીત આપ્યું છે કલ્યાણજી આણંદજીએ.
૧૯૬૫ની ફિલ્મ ‘જાનવર’માં શમ્મીકપૂર પર રચાયેલા ગીતો આમ તો રફીસાહેબે ગાયા છે જેમાનું એક છે
हो तुम से अच्छा कौन है
दिल लो जिगर लो जान लो
हम तुम्हारे हैं सनम
तुम हमे पहचान लो
આ ગીતના રચયિતા છે હસરત જયપુરી અને સંગીતકાર છે શંકર જયકિસન.
પણ આ જ ફિલ્મના અન્ય એક ગીતમાં મન્નાડેનો સ્વર છે. આ ગીતના રચયિતા છે શૈલેન્દ્ર અને સંગીતકાર છે શંકર જયકિસન. મન્નાડેને સાથ આપ્યો છે લતાજી અને આશા ભોસલેએ.
आँखों आँखों में
किसी से बात हुई
किसी से बात हुई
ये दिल भी जाने
जो दिल के साथ हुई
આશા છે આ લેખ મિત્રોને માટે રસપ્રદ બન્યો હશે. કોઈ ફિલ્મનો ઉલ્લેખ બાકી હોય તો ધ્યાન ખેંચવા વિનંતી.
Niranjan Mehta
વેબ ગુર્જરી 