ફિલ્મી ગઝલોનું નાનકડું પણ અનોખું વિશ્વ

ભગવાન થાવરાણી

શાયર શાતિર ગઝનવીનું અસલ નામ હતું અમીન ઉલ હક ખાન. શાતિર ( ચાલાક ) એમનું તખલ્લુસ હતું અને એમના વડવાઓ અફઘાનિસ્તાનના ગઝનીથી હિંદુસ્તાન આવ્યા માટે ગઝનવી. અખંડ ભારતના પેશાવરમાં એમણે શરુઆત નાટ્યલેખનથી કરી. ઓલ ઈંડીયા રેડિયો માટે પણ નાટકો લખ્યા.

ફિલ્મોમાં એમણે શરુઆત ૧૯૩૬ ની ફિલ્મ ‘ બાગી સિપાહી ‘ ના વાર્તા – સંવાદ લખીને કરી. એ આર કારદારની જ અન્ય ફિલ્મો મિલાપ, મંદિર, પૂજા અને સ્વામી પણ એમણે લખી.

એમણે દિગ્દર્શિત કરેલી એકમાત્ર ફિલ્મ હતી ચંદ્રકાંતા ( ૧૯૪૬ ) જેમાં એમણે અભિનેત્રી ગીતા બાલીને ફિલ્મ પ્રવેશ કરાવ્યો. કમનસીબે એ ફિલ્મ રિલીઝ જ ન થઈ.

કનીઝ, ભાઈ, સ્વામી, આંખમિચૌલી જેવી ફિલ્મોમાં એમણે કુલ ત્રીસેક ગીતો લખ્યાં. એમાંની આ બે ગઝલ –

ઈસ દિલ કી હાલત ક્યા કહિયે બરબાદ ભી હૈ આબાદ ભી હૈ
યે જીના કૈસા જીના હૈ નાશાદ ભી હૈ ઔર શાદ ભી હૈ

વાદોં પે તુમ્હારે જીતે હૈં હમ ખૂને તમન્ના પીતે હૈં
ક્યા ક્યા ન તસલ્લી દી તુમને, સબ ભૂલ ગએ કુછ યાદ ભી હૈ

દિલ ચુપકે ચુપકે રોતા હૈ ચાહત મેં આંખેં હંસતી હૈં
ઈસ ઉલઝન મેં જો પડતા હૈ, વો કૈદ ભી હૈ આઝાદ ભી હૈ..

– ફિલ્મ : ભાઈ ૧૯૪૪
– નસીમ અખ્તર
– ગુલામ હૈદર

અપની રૂઠી હુઈ કિસ્મત કો મના લું તો હંસું
બાત બન બન કે જો બિગડી હૈ બના લું તો હંસું

મુજ પે ઉલ્ફત મેં જો ગુઝરી હૈ બતા લું ઉનકો
દિલ પે ફુરકત મેં જો બીતી હૈ સુના લું તો હંસું

ઉનકો ગૈરોં સે છુડા લું તો મેરી બાત રહે
અપને આંસૂ કે મૈં પરદે મેં છુપા લું તો હંસું..

– ફિલ્મ : કનીઝ ૧૯૪૯
– ઝીનત બેગમ
– હંસરાજ બહલ, ગુલામ હૈદર

શ્રી ભગવાન થાવરાણીનો સંપર્ક bhagwan.thavrani@gmail.com વીજાણુ ટપાલ સરનામે કરી શકાય છે.