નિરંજન મહેતા
સૌ પ્રથમ તો આગલા લેખમાં થયેલી ક્ષતિ બદલ એક સુજ્ઞ વાચકે ધ્યાન દોર્યું માટે તેમનો આભાર. તે લેખમાં ફિલ્મ ‘નન્હા ફરિશ્તા’ના ગીતને બદલે ‘દો કલિયા’ ફિલ્મના ગીતના શબ્દો મુકાયા હતાં, વળી તે જ ગીતમાં પ્રાણને બદલે બલરાજ સહાનીનું નામ જણાવાયું હતું. ક્ષતિઓ બદલ ક્ષમસ્વ.
હવે આ લેખમાં ૧૯૮૬ સુધીના ગીતો માણશું.
સૌ પ્રથમ છે ૧૯૭૨ની ફિલ્મ ‘શોર’નું ગીત. અવિરત સાઈકલ ચલાવવાની હરીફાઈમાં મનોજકુમાર ભાગ લે છે અને તેને પ્રોત્સાહિત કરવા પ્રેમનાથ, જયા ભાદુરી વગેરે પણ ગીત ગાઈ સાથ આપે છે.
जीवन चलने का नाम
चलते रहो सुबह-ओ-शाम
के रस्ता कट जाएगा मितरा
के बादल छट जाएगा मितरा
के दुःख से झुकना ना मितरा
के एक पल रुकना ना मितरा
जीवन चलने का नाम…
ઇન્દ્રજીતસિંહ તુલસીના શબ્દોને સંગીત આપ્યું છે લક્ષ્મીકાંત પ્યારેલાલે અને ગાયકો છે મહેન્દ્ર્કપુર, મન્નાડે અને શ્યામા ચિત્તર.
૧૯૭૮ની ફિલ્મ ‘ત્રિશુલ’નું ગીત છે
हर तरफ़ हुस्न और जवानी है आजकी रात क्या सुहानी है
रेशमी जिस्म थरथराते हैं मरमरी होंठ गुनगुनाते हैं
धड़कनों मैं सुरूर फैला है रंग नजदीक ओ दूर फैला है
दावत ए इश्क़ दे राही है फ़ज़ा आज हो जा किसी हसीं पे फ़िदा
એક પાર્ટીમાં અમિતાભ બચ્ચન, શશીકપૂર અને હેમા માલિની પર આ ગીત રચાયું છે. સાહિર લુધિયાનવીના શબ્દો છે અને સંગીત આપ્યું છે ખય્યામે. સ્વર છે કિશોરકુમાર, યેસુદાસ અને લતાજીના.
૧૯૭૮ની ફિલ્મ ‘કસમે વાદે’નું આ ગીત એક સકારાત્મક સંદેશ આપે છે.
आती रहेंगी बहारें जाती रहेंगी बहारें
दिल की नज़र से दुनियाँ को देखो
दुनियाँ सदा ही हसीं है
ગીત અમિતાભ બચ્ચન, રાખી અને રણધીરકપૂર પર રચાયું છે. ગુલશન બાવરાના શબ્દોને સંગીત મળ્યું છે આર, ડી, બર્મન પાસેથી. ગાયકો છે કિશોરકુમાર, અમિતકુમાર અને આશા ભોસલે.
આજ ફિલ્મનું અન્ય ગીત છે જે પણ સકારાત્મક સંદેશ આપે છે.
मिले जो कड़ी-कड़ी एक ज़ंजीर बने
प्यार के रंग भरो ज़िन्दा तस्वीर बने
ओ हमसफ़र बन के चलो तो सुहाना है सफ़र
जो अकेला ही रहे उसे न मिले डगर
વિગતો ઉપર મુજબ
૧૯૭૯ની ફિલ્મ ‘ગ્રેટ ગેમ્બલર’નું આ ગીત પ્રેમની એક તરહની વ્યાખ્યા દર્શાવે છે.
दो लफ़्ज़ों की है, दिल की कहानी
या है मोहब्बत, या है जवानी
दिल की बातों का मतलब न पूछो
कुछ और हमसे बस अब न पूछो
जिसके लिये है, दुनिया दीवानी
या है मोहब्बत, या है है जवानी
નાવમાં બેસીને સહેલ માણી રહેલા અમિતાભ બચ્ચન નાવિકના મુખે શબ્દો સાંભળી ઝીનત અમાનને તેનો અર્થ શું છે તે પૂછે છે ત્યારે તે ગાઈને ઉપર પ્રમાણે જણાવે છે. ગીતના શબ્દો છે આનંદ બક્ષીના. સંગીત આપ્યું છે આર.ડી.બર્મને. આશા ભોસલે. અમિતાભ બચ્ચન અને શરદકુમાર ગાયકો છે.
૧૯૭૯ની ફિલ્મ ‘સુહાગ’નું ગીત બે પ્રેમીઓને મનાવવાનું ગીત છે.
तेरी रब ने बना दी जोड़ी तेरी रब ने
तेरी रब ने बना दी जोड़ी
तू हाँ कर या ना कर यारा हो यारा
ये बोले जोगी का एक तारा हो
અમિતાભ બચ્ચન અને રેખા શશીકપૂરને મનાવવા પ્રયત્ન કરે છે અને અંતે તે માની જાય છે. આનંદ બક્ષીનાં શબ્દો છે અને લક્ષ્મીકાંત પ્યારેલાલનું સંગીત. ગાયકો શૈલેન્દ્ર સિંહ, આશા ભોસલે અને રફીસાહેબ.
૧૯૮૦ની ફિલ્મ ‘શાન’નું આ ગીત બે મહિલાઓને પટાવવા રચાયું છે.
जानूँ मेरी जान मैं तेरे क़ुर्बान
जानूँ मेरी जान मैं तेरे क़ुर्बान
अरे मैं तेरा तू मेरी जाने सारा हिंदुस्तान
અમિતાભ બચ્ચન અને શશીકપૂર પરવીન બાબી અને બિંદીયા ગોસ્વામીને માટે આ ગીત ગાય છે જેના શબ્દો છે આનંદ બક્ષીનાં અને સંગીત છે આર. ડી. બર્મનનું. સ્વર છે આશા ભોસલે, કિશોરકુમાર, ઉષા મંગેશકર અને રફીસાહેબનાં. ત્રણને બદલે ચાર કલાકારો અને ચાર ગાયકો છે પણ થોડી છૂટ લીધી છે.
આ જ ફિલ્મનું અન્ય ગીત છે
दरिया मे जहाज़ चले पाशा
देखो नया आज तमाशा
दरिया मे जहाज़ चले पाशा
देखो नया आज तमाशा
અમિતાભ બચ્ચન અને શશીકપૂર લોકોને ઠગવા તેઓ પાણી પર ચાલી શકે છે તેવો દાવો કરે છે જેને સાથ આપ્યો છે પરવીન બાબી, જોની વોકર અને બિંદીયા ગોસ્વામીએ. ગીતના શબ્દો છે આનંદ બક્ષીનાં અને સંગીતકાર છે આર. ડી. બર્મન. સ્વર છે આશા ભોસલે, કિશોરકુમાર અને ઉષા મંગેશકરના. ગીતનો અંત માનવા જેવો છે.
૧૯૮૧ની ફિલ્મ ‘નસીબ’નું આ ગીત બે ભાઈઓ વચ્ચેના પ્રેમને ઉજાગર કરે છે.
चल मेरे भाई
चल चल मेरे भाई तेरे हाथ जोड़ता हूँ
हाथ जोड़ता हू तेरे पाँव पड़ता हूँ चल मेरे भाई
चल चल मेरे भाई तेरे हाथ जोड़ता हूँ
हाथ जोड़ता हूँ तेरे पाँव पड़ता हूँ चल मेरे भाई
चाँद हुवा आवारा सुबह का निकला तारा
चल मेरे भाई
રિશીકપૂર શરાબી ભાઈ અમિતાભ બચ્ચનને ઘરે લઇ જવા આ ગીત દ્વારા અથાગ પ્રયત્ન કરે છે. ગીતકાર આનંદ બક્ષી અને સંગીતકાર લક્ષ્મીકાંત પ્યારેલાલ. ગાનાર કલાકારો છે રિશીકપૂર, અમિતાભ બચ્ચન અને રફીસાહેબ.
આ જ ફિલ્મનું એક ઓર ગીત છે
ज़िन्दगी इम्तिहान लेती है
लोगों की जान लेती है
दिल्लगी इम्तिहान लेती है
दिलजलों की जान लेती है
दोस्ती इम्तिहान लेती है
दोस्तों की जान लेती है
ગીતના કલાકારો છે અમિતાભ બચ્ચન, શત્રુઘ્નસિંહા અને રીનારોય. શબ્દો છે આનંદ બક્ષીનાં અને સંગીત આપ્યું છે લક્ષ્મીકાંત પ્યારેલાલે. સ્વર છે કમલેશ અવસ્થી, સુમન કલ્યાણપુર અને અન્વરનાં.
૧૯૮૨ની ફીલ્મન ‘બેમિસાલ’નું આ ગીત કશ્મીરનાં સૌન્દર્યને લાગતું છે.
कितनी खूबसूरत ये तस्वीर है
मौसम बेमिसाल बेनज़ीर हैये कशमीर है,
ये कशमीर है पर्वतों के दरमियाँ हैं
जन्नतों की तरमियाँ हैंआज के दिन हम यहाँ हैं
કલાકારો છે અમિતાભ બચ્ચન, વિનોદ મેહરા અને રાખી. ગીતકાર છે આનંદ બક્ષી અને સંગીતકાર છે આર. ડી. બર્મન. ગાયકો છે કિશોરકુમાર, સુરેશ વાડકર અને લતાજી.
૧૯૮૨ની ફિલ્મ ‘સત્તે પે સત્તા’નું આ ગીત સાત ભાઈઓની મનોદશા દર્શાવે છે.
हम ने वो क्या देखा जो कहा दीवाना
हम को नहीं कुछ समझ ज़रा समझाना
प्यार में जब भी आँख कहीं लड़ जाये
तब धड़कन और बेचैनी बढ़ जाये
गिनता है जब कोई रातों को तारे
तब समझो उसे प्यार हो गया –
प्यारेप्यार हमें किस मोड़ पे ले आया
મુખ્ય ક્લાકારો છે અમિતાભ બચ્ચન, શક્તિકપુર, સચિન અને પૈંટલ. શબ્દો છે ગુલશન બાવરાના અને સંગીત આપ્યું છે આર. ડી. બર્મને. આ ગીતમાં પણ ચાર ગાયકો છે ભૂપિંદર સિંહ, કિશોરકુમાર, સપન ચક્રવર્તી અને આર.ડી. બર્મન.
આ જ ફિલ્મનું અન્ય ગીત છે
है ज़िन्दगी मिल के बिताएंगे
हाल-ए-दिल गा के सुनायेंगे
हम तो सात रंग हैं
ये जहां रंगीं बनायेंगे
વિગતો ઉપર મુજબ
૧૯૮૬ની ફિલ્મ ‘કર્મા’ પતિ-પત્નીની નોકઝોક દર્શાવે છે.
अरे पूछे बीवी मेरी
डु यु लव में
फिर क्या कहा आपने
अरे बरसो से तो कहता आया
आई लव यू आई लव यू
हर दिन हर पल यही कहुँ मैं
आई लव यू आई लव यू
નૂતનને ચીડવવા દિલીપકુમાર આ ગીત ગાય છે જેમાં તેમનો સ્વર પણ છે. આનંદ બક્ષીનાં શબ્દોને સંગીત આપ્યું છે લક્ષ્મીકાંત પ્યારેલાલે. દિલીપકુમારને આગળ સ્વર આપ્યો છે મહંમદ અઝીઝે અને નૂતન માટે સ્વર છે કવિતા કૃષ્ણમૂર્તિનો.
૧૯૮૬ની અન્ય ફિલ્મ ‘દોસ્તી દુશ્મની’ ત્રણ મિત્રો ઉપર રચાઈ છે.
यारो हम को देख के कहे ये दुनिया सारी
यारी हो तो ऐसी हो यारी हो तो ऐसी हो
ત્રણ મિત્રો છે જીતેન્દ્ર, અમિતાભ બચ્ચન અને રજનીકાંત. આનંદ બક્ષીનાં શબ્દો અને લક્ષ્મીકાંત પ્યારેલાલનું સંગીત. શૈલેન્દ્ર સિંહ, મહંમદ અઝીઝ અને સુરેશ વાડકર ગાયકો.
આ જ ફિલ્મનું એક અન્ય ગીત છે જે એક રમુજી ગીત છે. રજનીકાંતને ભરમાવવા એક નાટક રચાય છે જે જીતેન્દ્ર અમિતાભ બચ્ચન અને પુનમ ધિલ્લો ત્રણેય મળીને રચે છે. પ્રાણ અને અન્ય આ નાટકના અદાકારો છે.
६० बरस का दूल्हा दुल्हन ५५ साल की
जय बोलो जय बोलो जय बोलो नंद लाल की
શબ્દો છે આનંદ બક્ષીના અને સંગીત છે લક્ષ્મીકાંત પ્યારેલાલનું. ગાયકો છે શૈલેન્દ્ર સિંહ, મહંમદ અઝીઝ અને કવિતા કૃષ્ણમૂર્તિ.
હવે આગળના ગીતો ત્રીજા લેખમાં.
Niranjan Mehta
વેબ ગુર્જરી 