ફિલ્મી ગઝલોનું નાનકડું પણ અનોખું વિશ્વ

ભગવાન થાવરાણી

૧૯૨૫ માં જન્મેલા ગીતકાર વર્મા મલિકનું અસલી નામ બરકતરાય મલિક હતું. વર્મા નામ રાખવાનું સૂચન એમને સંગીતકાર હંસરાજ બહેલ દ્વારા કરવામાં આવેલું.

કારકિર્દીની શરુઆત એમણે છેક ૧૯૪૯ માં ફિલ્મ ‘ ચકોરી ‘ થી કરેલી. મનોજ કુમારના એ પ્રિય ગીતકાર હતા. ૧૯૬૧ થી ૧૯૬૭ દરમિયાન સાવ નિષ્ક્રિય રહ્યા.  મનોજ કુમારની ફિલ્મ ‘ યાદગાર‘ ( ૧૯૭૦ ) ના ગીતોથી એમણે પ્રથમ વાર લોકપ્રિયતા હાંસલ કરી. એમની જ ફિલ્મ ‘ પહેચાન ‘ (૧૯૭૦ )થી ગીતકાર તરીકે એમનું સ્થાન વધુ મજબૂત બન્યું ( કર લે દિલ કી બાત, વો પરી કહાં સે લાઉં, કૌન કૌન કિતને પાની મેં ) .

સમગ્ર કારકિર્દીમાં ૫૦૦ થીયે વધુ ગીતો લખ્યા. કુલ ફિલ્મોની સંખ્યા સોની આસપાસ.  ‘ રોટી કપડા ઔર મકાન ‘ ( ૧૯૭૪ ) ના બે ગીતો ‘ મહેંગાઈ માર ગઈ ‘ અને ‘ હાએ હાએ સે મજબૂરી ‘ પણ એમની કારકિર્દીના સીમાચિહ્ન હતાં. એમણે અનેક પંજાબી ફિલ્મોમાં પણ ગીત લખ્યાં. ‘ પહેચાન ‘ અને ‘ બેઈમાન ‘ ના ગીતો માટે એમને ફિલ્મફેર એવોર્ડ એનાયત થયેલો. ઉપર ઉલ્લેખેલી ફિલ્મો ઉપરાંત અનહોની, નાગિન, સંન્યાસી , વરદાન , જાની દુશ્મન, બદલે કી આગ, કસૌટી ( ‘ હમ બોલેગા તો બોલોગે કે બોલતા હૈ ‘ ), આંખોં આંખોં મેં, એક સે બઢ કર એક, રૂપ તેરા મસ્તાના, કસમ ખૂન કી, દો યાર, આદમી સડક કા, ચોર કે ઘર ચોર, ઈંતેઝાર, અપના ખૂન, હમ તુમ ઔર વોહ, વિક્ટોરિયા નં ૨૦૩, ધર્મા, કર્તવ્ય, પૈસે કી ગુડિયા, સી આઈ ડી ૯૦૯, પારસ અને પત્થર ઔર પાયલ જેવી સફળ ફિલ્મોમાં પણ ગીત લખ્યાં.

ગઝલો એમણે પ્રમાણમાં ઓછી આપી. એમની સાવ સામાન્ય કક્ષાની બે ગઝલો જોઈએ :

 

હર  રોઝ  હસીનોં  કા  દીદાર  નહીં હોતા
અબ જાઓ હવા ખાઓ હર બાર નહીં હોતા

દિલ હમ સે યે કહતા હૈ હમ તુમ સે યે કહતે હૈં
તુમ  જૈસે દીવાનોં કા ઐતબાર નહીં હોતા

જો દિલ મેં તુમ હો દિલ હૈ, હમ ખૂબ સમજતે હૈં
હર બાત પે અબ હમસે તકરાર નહીં હોતા

કભી ઈધર ભટકતે હો, કભી ઉધર ભટકતે હો
તુમ જૈસે બેકારોં કા ઘરબાર નહીં હોતા

માલૂમ નહીં તુમકો યે હુસ્ન કા જલવા હૈ
હર બાર તો મુશ્કિલ હૈ એક બાર નહીં હોતા..

– ફિલ્મ : જલવા ( ૧૯૫૫ )
– આશા ભોંસલે
– વિનોદ

 

હર સુબહ તુમ્હારી મહફિલ મેં, હર શામ તુમ્હારી મહફિલ મેં
માલૂમ હૈ દિલ કા ક્યા હોગા, અંજામ તુમ્હારી મહફિલ મેં

ખામોશ રહે ચુપચાપ રહે, કુછ ભી ન કહા કુછ ભી ન સુના
ફિર ભી હમ સબ સે ઝિયાદા હૈં, બદનામ તુમ્હારી મહફિલ મેં

ગૈરોં સે મુહબ્બત કરતે હો, સુન કર યે કલેજા જલતા હૈ
જબ હમ સે શિકાયત કરતે હૈં, યે જામ તુમ્હારી મહફિલ મેં

હમ કિતને શૌક સે આએ મલિક, ઈસ શૌકે તમન્ના કો લેકર
આતે હી હમ પે આને લગે ઈલઝામ તુમ્હારી મહફિલ મેં ..

 

– ફિલ્મ : ચુનૌતી ( ૧૯૭૯ )
– લતા – મીનુ પુરુષોત્તમ
–  લક્ષ્મીકાંત પ્યારેલાલ

શ્રી ભગવાન થાવરાણીનો સંપર્ક bhagwan.thavrani@gmail.com વીજાણુ ટપાલ સરનામે કરી શકાય છે.