સંસ્પર્શ – ૩

ધ્રુવદાદાની નવલકથાની જે વાતે મારાં મનની અંદર અદકેરાં સ્પંદન જગાડી, મને  અનેરા આનંદથી પ્રકૃતિ સાથે પ્રેમ કરતાં શીખવ્યું છે, તેની વાત આજે મારે તમારી સાથે વહેંચવી છે. સામાન્ય રીતે આપણે  કોઈ નવલકથા વાંચીએ તો તેમાં સ્ત્રી-પુરુષ,  પ્રાણીપ્રેમ  કે  પરમ  સાથે  પ્રેમની  નવલકથા હોય.

પણ જે પરમે આ સૃષ્ટિની રચના કરી છે તેનાં એકે એક સર્જન પવન, આકાશ, દરિયો, વાદળ, અગ્નિ, વૃક્ષ, પર્વત, તેમજ સર્જનહારે સર્જન કરેલાં દરેક પ્રાણીઓ અને માનવ-માનવ  વચ્ચેનાં  અજાણ  પ્રેમની  ઓળખ  ખૂબ  સહજતાથી,  દિલને  સ્પર્શી  જાય  તેમ  ધ્રુવદાદાએ  આપણને  કરાવી  છે.  ક્યાંક  તે  પ્રેમ  પોતે  અનુભવ્યો  છે,  તો  ક્યાંક  દરિયા  કિનારે  કે  ગીરનાં  અડાબીડ  જંગલોમાં  ફરતાં, ત્યાંનાં  સાવ  નિર્દોષ  માણસો  પાસેથી  સહજતા  સાથે  તેમને  સાંપડ્યો  છે. તેનો  ઉઘાડ  આપણને  નવલકથાઓમાં  અને  તેમનાં  ગીતો  થકી  આપણને  કરાવ્યો  છે.  તેમની  ખૂબ  ખ્યાતિ  પામનાર  નવલકથા  અકૂપારની અહોભાવ થઈ જાય તેવી અભિવ્યક્તિ તો જુઓ,

“ઘંટલો પયણે ઘંટલીને ‘ને અણવર વાંહાઢોર
હીરણ, મેઘલ જાનડિયું ને ગયરમાં ઝાકમઝોળ “

આ વાત છે ઘંટલો અને ઘંટલી ડુંગરનાં લગ્નની અને તેમાં અણવર કોણ છે ખબર છે ? હીરણ અને મેઘલ બે જોતાં ન ધરાવ એવી બે રૂપાળી નદીઓ અને આ વાંહાઢોર એટલે એવો ઢોરનાં વાંહાં જેવો (બરડા જેવો) લાંબો ડુંગર. આ વાંહોઢોર ડુંગર ઘંટલાનો અણવર. આવી કલ્પના જે ગીરનાં માણસો સહજતાથી કરીને ગાતાં હોય તે ગીરમાં ઝાકમઝોળ ન હોય તો બીજું શું હોય? અકૂપારનાં નાયક અને મુસ્તફા સાથેનાં સંવાદમાં રજૂ થયેલ વાત સાંભળીને તમે પણ તે ધંટલા -ઘંટલીનાં   લગ્નમંડપમાં  ગોઠવાઈ  જાઓ  તો નવાઈ નહીં! તો આવો,જોડાવા આ લગ્નમંડપમાં, ધ્રુવદાદાનાં અકૂપારનાં નાયક અને મુસ્તફાની વાતચીત થકી,

“મુસ્તફા કહે છે તે અધોડિયાની રમ્ય ,પારદર્શક હીરણ, લીલા રંગની અગણિત છટા દર્શાવતી ઝાડીઓથી ઢંકાએલી, તેને કાંઠે, પાસેના નાનકડા ડુંગરોએ મળીને સર્જેલી અબોલ રમ્ય શાંતિ ,ઉપર ભૂરા આકાશનો ચંદરવો કલ્પીને ભવ્ય લગ્નમંડપની રચના વિચારી શકનાર , કેવી કેવી સૃષ્ટિની કલ્પના કરવા સમર્થ હશે!”

ઘંટલા-ઘંટલી  ડુંગરાંનાં  લગ્ન  એમાં  રમતિયાળ  રુપાળી  નદીઓ  જાનડીઓ,  પડોશી  ડુંગરો  વાંહોઢોર  અણવર  અને  લીલી  ઝાડીઓથી  થયેલ  મંડપની  સજાવટ  અને  આકાશનો ચંદરવો મને  તો  જાણે  હું  પણ  ત્યાં  પ્રકૃતિના  લગ્નમંડપમાં  બેસી  લગ્નમાં  મ્હાલતી  હોઉં  તેવું  મહેસુસ  થયું.  પ્રકૃતિને  પ્રેમ કરવાની  આ  અદકેરી રીત જોઈ  આપણે પણ  તેને  પ્રેમ  કરતાં  શીખી  જઈએ  છીએ  ખરું  ને?

દાદા આટલેથી અટકતા નથી.

આવા લગ્નમાં મહાલતાં મહાલતાં જાપાન અને ભારતીય સંસ્કૃતિની સામ્યતા દર્શાવવાનો પ્રયત્ન પણ કરે છે..

જાપાનનાં બે ડુંગરોના હાર પહેરેલા ,લગ્નની ચોરીમાં બેઠાં હોય તેવા ફોટા અકૂપારનાં પાના નંબર-૩૪ પર  મૂકીને પ્રકૃતિપ્રેમીઓ જગતમાં ક્યાંય પણ હોય એકસરખાં જ હોય તે દર્શાવ્યું છે. ભલે તે  જાપાનમાં  હોય  કે  ગીરમાં  પણ  “વસુધૈવ કુટુમ્બકમ્’ની  ભાવના  અને  માણસ તો  બધે  એક સરખો માણસ  જ છે,  તેની  કલ્પનાઓ  પણ  બધે  જ એક સરખી, તે દર્શન કરાવ્યું છે.

મુસ્તફા જ્યારે આંબલા ડુંગરને ‘રૂપાળો’ અને હીરણ નદીને ‘રૂપાળી’ કહે છે,આઈમા ,ગીરને ‘ખમા’ કહે છે અને સાંસાંઈ સિંહણને  ‘જણી’ કહે છે ત્યારે ગીરમાં રહેનાર તળનાં લોકો પાસેથી પ્રેરણા લઈને જ શું આપણાં વેદોની રચના દેવોએ કરી હશે, તેવો પ્રશ્ન અચૂક ઊઠે જ ! અને એટલે જ ધ્રુવદાદા કહે છે,” બધું ઉપરથી નીચે નથી આવ્યું, પણ  નીચેથી (તળથી)  ઉપર  ગયું  છે.  અને  મને  યાદ  આવે  છે  ગીતાના ૧૫મા  અધ્યાયનો પહેલો શ્લોક,

ઉર્ધમૂલમધ: શાખમશ્વત્થં પ્રાહુરવ્યયમ્।
છન્દાંસિ યસ્ય પર્ણાનિ યસ્તં વેદ સ વેદવિત્ ॥

આજના રોબોટનાં જમાનામાં અને ટેકનોલોજી જ્યારે દરેક રીતે માનવજીવનને અતિક્રમી ગઈ છે ત્યારે પણ પ્રકૃતિને ખૂબ સહજતાથી પ્રેમ કરતાં તળનાં લોકોની સહજતાથી વ્યક્ત થતી લાગણીઓ અને સંવેદનાઓ સાંભળીને ઘડીભર આખા શરીરમાં એક અનોખી લાગણીનું લખલખું અનુભવાય છે.

ધ્રુવદાદાનાં એક પુસ્તકમાં જોયેલો એક ફોટો યાદ આવે છે.