ફિલ્મી ગઝલોનું નાનકડું પણ અનોખું વિશ્વ

ભગવાન થાવરાણી

આ શ્રેણીના અંત તરફ પહોંચતાં અચાનક એક એવા ગીતકાર જડી આવ્યા જેમણે એકથી વધુ ગઝલો લખી અને એકંદરે સારી લખી. આ ગીતકાર એટલે બેકલ અમૃતસરી. ૧૯૪૦ ના દાયકામાં એ ખાસ્સા સક્રિય હતા.

એમનું અસલ નામ બલદેવ ચંદર અને જીવનકાળ ૧૯૧૭ થી ૧૯૮૨. કારકિર્દીની શરૂઆત એમણે લૈલા મજનુ, મેરા પંજાબ, મેરા માહી અને રાવી પાર જેવી પંજાબી ફિલ્મોમાં ગીતલેખનથી કરી. ૧૯૪૨ ની હિંદી ફિલ્મ જવાબમાં ત્રણ ગીતો લખી હિંદી ફિલ્મોમાં પદાર્પણ કર્યું.

કુંદનલાલ સહગલે માત્ર બે જ પંજાબી ગઝલો ગાઈ અને એ બન્ને આ બેકલ સાહેબે લખેલી. એમણે ત્રણ પંજાબી ફિલ્મોનું નિર્માણ અને દિગ્દર્શન પણ કર્યું. જવાબ ઉપરાંત નગદ નારાયણ ( ૧૯૪૩ ), માલી ( ૪૪ ), રામાયણી ( ૪૫ ), ભક્ત પ્રહ્લાદ ( ૪૬ ), મોહિની ( ૪૭ ), બિરહિન (૪૮ ), છોટી દુનિયા ( ૫૩ ) અને લેડી રોબિનહૂડ ( ૫૯ ) જેવી ફિલ્મોમાં એમણે ૬૦ થી વધુ ગીતો લખ્યાં. બિરહિન, જગ્ગુ, મિસ કોકા કોલા, હઝાર પરિયાં, બહાદુર લુટેરા જેવી ફિલ્મોમાં કથા, પટકથા અને સંવાદ પણ લખ્યાં.

એમની ત્રણ ફિલ્મી ગઝલ જોઈએ –

બલાએં લૂં મૈં ઉસ દિલ કી જો દુનિયા કે લિયે રો દે
જહાં વાલોં કે રંજો ગમકો અપને ખૂન સે ધો દે

જલા કે આશિયાં અપના બસા કે ગૈર કી મહેફિલ
કિસી કે સોઝે  ગમ મેં અપને સાઝે દિલ કો ભી ખો દે

મેરી આંખોં મેં ઉસ કી આંખ હી ઈઝ્ઝત કે કાબિલ હૈ
જો આંસુ બન કે બહ જાએ ઉસી કો ખુદ મેં હી ખો દે

– ફિલ્મ : જવાબ ૧૯૪૨
– પી સી બરુઆ
– કમલ દાસગુપ્તા

 

ઈસ ટૂટે હુએ દિલ કા અબ કૌન સહારા હૈ
અપને ન બને અપને અબ કૌન હમારા હૈ

ઐ દુનિયા બતા હમકો જાએં તો કિધર જાએં
હમકો તો નઝર આતી મંઝિલ ન કિનારા હૈ

જીના ભી અગર ચાહેં કિસ આસ પે હમ જી લેં
ઉમ્મીદ કે આકાશ પે અબ ચાંદ ન તારા હૈ

અબ કિસસે ગિલા શિકવા અબ કિસસે શિકાયત હો
તકદીર કે મારોં કો તકદીર ને મારા હૈ..

– ફિલ્મ : છોટી દુનિયા ૧૯૫૩
– જી એમ દુર્રાની
– રાજહંસ કટારિયા

 

સૌ બાર મિલે મિલ કર બિછડે મૈં દિલ કી લગી કો બુઝા ન સકી
હર બાર સુનાના જી ચાહા પર દિલ કા હાલ સુના ન સકી

તેરી યાદ મેં આહેં ભર ભર કે ઔર દુનિયા સે ભી ડર ડર કે
કઈ હાર પિરોએ તેરે લિયે મૈં એક તુઝે પહના ન સકી

દિલ પ્રેમ કી આગ મેં જલતા ગયા મેરે પ્યાર કા પૌધા ફલતા ગયા
ફલદાર હુઆ તો ઐ કિસ્મત મૈં ઉસકા ભી ફલ ખા ન સકી

વો બિછડ ગએ મુજસે મિલ કે અરમાન તડપતે હૈં દિલ કે
મૈં ઉજડી હુઈ તેરે કદમોં મેં એક છોટી સી દુનિયા બસા ન સકી

 

– ફિલ્મ : છોટી દુનિયા ૧૯૫૩
– સુલોચના કદમ
– રાજહંસ કટારિયા

ભગવાન થાવરાણીનો સંપર્ક bhagwan.thavrani@gmail.com  વીજાણુ ટપાલ સરનામે કરી શકાય છે.