Category: ચિંતન

ગઝલાવલોકન એવી જ છે ઈચ્છા તો મેં આ ઘૂંટ ભર્યો, લે ! છોડ્યો જ હતો કિન્તુ ફરી મીઠો કર્યો, લે ! લઈ પાંખ મહીં એને…

ભગવાન થાવરાણી શાયર હબીબ જાલિબનો માત્ર ચહેરો જ નહીં, પ્રકૃતિ પણ એમના મિત્ર અને મહાન કવિ ફૈઝ અહમદ ‘ફૈઝ’ સાથે મળતી આવતી હતી. એ પણ ફૈઝની…

પ્રવાસી યુ. ધોળકિયા આપણે આપણી લેખમાળાના અગાઉના હપ્તાઓમાં રામાયણકાળનુ મુલ્યાંકન કર્યું હતું. રામ દ્વારા રાવણનો વધ થયો ત્યારે ત્રેતા યુગનો અંત થયો અને દ્વાપર યુગનો…

ભગવાન થાવરાણી ક્યારેક એવું લાગે કે ઉચ્ચસ્તરીય કવિતાના સર્જનમાં જીવનમાં પહોંચેલો કોઈક મોટો આઘાત નિમિત્ત બની જાય છે. જેમ કે વતનથી વિખૂટા પડી જવાનું દુખ. ઇફ્તેખાર…

ભગવાન થાવરાણી એક અબ્દુલ અહદ ‘ સાઝ ‘ પણ હતા. હજૂ ગત વર્ષે જ જન્નતનશીન થયા. મુંબઈના એક મિત્રના ઘરે યોજાતી નાનકડી નિશસ્તોમાં એ અક્સર…

ભગવાન થાવરાણી મુનીર નિયાઝી પણ એ શાયરોમાંના એક છે જે આખી જિંદગી વતનથી બેદખલ થઈ પોતાની રચનાઓ દ્વારા વતનને યાદ કરતા રહ્યા. એમની એક જાણીતી…

સુરેશ જાની નીલ સાવ રસ્તા પર આવી ગયો. એક કાર અકસ્માતમાં તેનું ગળું  બહુ ગંભીર રીતે ઘવાયું હતું. એક વર્ષ હોસ્પિટલમાં ગાળ્યા બાદ તે પાછો…

ભગવાન થાવરાણી ‘શહરયાર‘ નો અર્થ થાય બાદશાહ અથવા રાજકુમાર. આપણે જે શાયરને આ નામે ઓળખીએ છીએ એમનું આખું નામ હતું અખલાક મુહમ્મદ ખાન. એ ઉર્દૂના…

પ્રવાસી યુ. ધોળકિયા આપણી લેખમાળાના સાત મણકાઓમાં આપણે મહાભારત કાળ પહેલાંના, એટલે કે દ્વાપર યુગના અંત સુધીના, ઇતિહાસની માત્ર ઝાંખી જ મેળવી. સ્થળ સંકોચને કારણે,…

ભગવાન થાવરાણી ચાલો, વધુ એક બદાયૂનીનો સાક્ષાત્કાર કરી લઈએ. સૌથી વધુ જાણીતા બદાયૂની એટલે કે શકીલ બદાયૂની.  સંગીતકાર નૌશાદ સાથેના એમના એક ગીત વિષે વિચારીએ…

ભગવાન થાવરાણી ઉર્દૂ શાયરીની તહઝીબ અંગેની એક ચીજ મને કાયમ ગમતી આવી છે. એ છે પોતાના નામ સાથે પોતાના વતનનું નામ જોડવું. જેમ કે જાલંધરી, હોશિયારપુરી,…

ભગવાન થાવરાણી શાયર મોહસીન નકવી મારી સમક્ષ ઉઘડ્યા ગુલામ અલી સાહેબે ગાયેલી એમની આ વિખ્યાત ગઝલ થકી: યે દિલ યે પાગલ દિલ મેરા ક્યોં બુઝ…

સુરેશ જાની હૈદ્રાબાદમાં આ ઘર આવેલું છે, એટલે તેલુગુમાં પેટા શિર્ષક! ( અંદરી ઇલ્લુ) . સહિયારું એટલે માત્ર એક બે કે ચાર કુટુંબોનું જ નહીં…

ભગવાન થાવરાણી મને અંગત રીતે મુશાયરાઓમાં છવાઈ જનારા, પોતાની રચનાઓ ચીસો પાડી-પાડીને રજૂ કરનારા, પોતે જ પોતાની રચનાઓ માટે દાદ માંગનારા અને લોકપ્રિય ભાષામાં કહીએ…

પ્રવાસી યુ. ધોળકિયા આપણી લેખમાળાના અગાઉના મણકાઓમાં આપણે જોયું કે દેવાસુર યુગ અને પંચજન્ય યુગના અસ્તનું કારણ આંતરિક કલહો અને વિનાશક યુદ્ધો હતાં. આવાં પરિબળોથી…

ભગવાન થાવરાણી કેટલાક ‘યુવાન’ લોકો આમ તો ઝફર ગોરખપુરી સાહેબને નહીં ઓળખે પણ જો એમને કહીએ કે ૧૯૯૩ની ફિલ્મ ‘બાજીગર’ નું શાહરુખ ખાન અને શિલ્પા…

ભગવાન થાવરાણી મને લાગે છે, જગજીત સિંહ અને ચિત્રાજીએ જે શાયરની ગઝલો સૌથી વધુ ગાઈ હશે એ સુદર્શન ફાખિર હોવા જોઈએ . ( ફખ્ર – ગર્વ…

ભગવાન થાવરાણી ‘ ખુમાર ‘ બારાબંકવી સાહેબના તખલ્લુસના મૂળ ઉર્દૂ શબ્દ ‘ ખુમ ‘ માં છે. ખુમ એટલે શરાબ પીરસવાની મોટી સુરાહી. એમાં ભરેલું દ્રવ્ય…

ભગવાન થાવરાણી એ જમાનો ઈંટરનેટ કે સંપ્રેષણ – ક્રાંતિનો તો હતો નહીં એટલે રેડિયો અથવા દુરદર્શનના એકમાત્ર શ્વેત – શ્યામ ચેનલ ઉપર જ્યારે કોઈ મુશાયરો…

સુરેશ જાની બાંગ્લાદેશના ગાંધી તરીકે પ્રખ્યાત શ્રી. મહમ્મદ યુનુસ તો તેમને મળેલ નોબલ ઈનામથી વિશ્વ વિખ્યાત બની ગયા. પણ લગભગ એમના જ સમકાલીન સર ફઝલ…

  ભગવાન થાવરાણી હફીઝ જાલંધરીનું શાયર તરીકે મહત્વ જતાવવા એટલું કહેવું કાફી થઈ પડશે કે પાકિસ્તાનનુ રાષ્ટ્ર-ગીત એમણે લખ્યું છે. હફીઝ સાહેબનું જીવન દરેક દ્રષ્ટિકોણથી…

– પ્રવાસી યુ. ધોળકિયા આપણા સાંસ્કૃતિક ઈતિહાસના વારસામાં ડોકીયું કરતી આપણી આ શ્રેણી ‘આપણા સાંસ્કૃતિક ઈતિહાસ્માં ડોકીયું’ના પાંચ લેખાંક પુરા થયા. છેલ્લા લેખાંકમાં આપણે ‘દેવાસુર…

ભગવાન થાવરાણી અન્ય કેટલાય શાયરોની જેમ નાસિર કાઝ્મી સાહેબ પણ વર્તમાન ભારતમાં જનમ્યા અને બહુ જ નાની ઉંમરે પોતાના નવા મુલ્ક પાકિસ્તાનમાં જતા રહ્યા. એ…

ભગવાન થાવરાણી શીન કાફ નિઝામ નામ એ લોકોને વિચિત્ર લાગશે જે ઉર્દૂ વર્ણમાળાથી વાકેફ નથી. સીધી ભાષામાં  કહીએ તો એમનું નામ શિવ કિશન છે અને…

ભગવાન થાવરાણી ઉર્દૂ ભાષાનું કવિતા-વિશ્વ એટલું સમૃદ્ધ છે કે નિદા ફાઝલી કક્ષાના શાયરને છેક હવે લેવા પડે છે ! અલબત્ત આ શ્રુંખલામાં લેવાયેલા શાયરોના ક્રમને…