Category: ચિંતન

ભગવાન થાવરાણી આ શ્રંખલા ૧૦૧ નંબરના હપ્તા સાથે સમાપ્ત કરીશું. અત્યાર સુધી કેવળ ગાલિબના બે હપ્તા થયા છે ( પ્રારંભિક બન્ને ). બાકીના દરેક શાયરનો એક…

ભગવાન થાવરાણી અઝહર  ‘ ફરાગ ‘ પાકિસ્તાની શાયરોમાં તૈમૂર હસનથી પણ પછીની પેઢીના શાયર છે પણ એમની કલમ તૈમૂર જેવી જ ધારદાર છે. આ નવા શાયરોમાં…

ભગવાન થાવરાણી વધુ એક અજાણ્યું નામ. તારિક કમર. ગયા હપ્તે વાત કરી તે તૈમૂર હસન અને આ તારિક સાહેબની ઉંમર અને લહેજાની તલ્ખી એકસરખી. ફરક એટલો…

ભગવાન થાવરાણી તૈમૂર હસન પાકિસ્તાનના શાયર છે. ઉંમર માત્ર ૪૫ પરંતુ એમની કલમ આજે પણ પુરબહારમાં છે. એ અને એમની પેઢીના અન્ય શાયરો જે આત્મવિશ્વાસ અને…

પ્રવાસી યુ. ધોળકિયા આપણે અગાઉના બે લેખોમાં ભારતીય મુળના લગભગ ૩૦ વંશોનો રાજકીય ઇતિહાસ જોયો, જેનો સમયગાળો ઈ.સ.૬૦૦ થી ઈ. સ. ૧૨૦૦નો હતો. તેના અનુસંધાને…

ભગવાન થાવરાણી જેમ જેમ આ લેખમાળાનો અંત નજીક આવતો જાય છે તેમ તેમ એક ફિકર ઘેરતી જાય છે કે કોઈક અગત્યના શાયર અને એમના કોઈક અદ્ભૂત…

ભગવાન થાવરાણી લોકપ્રિય હોવું અને ગુણવત્તાપૂર્ણ પણ, આ બન્ને ચીજ ઘણી વાર એકમેકથી વિપરીત હોય છે. સાબિર ઝફર આ બન્ને છે. પાકિસ્તાનના મશહૂર બેંડ ‘ જુનૂન…

ભગવાન થાવરાણી અમૃતસરથી લાહોરનું અંતર છે માત્ર પચાસ કિલોમીટર. શાયર શહઝાદ અહમદ અમૃતસરમાં જનમ્યા અને લાહૌરમાં અવસાન પામ્યા ૨૦૧૨ માં . એમના દીવાનનું નામ છે ‘ ટૂટા હુઆ પુલ‘…

ગઝલાવલોકન સુરેશ જાની નદીની રેતમાં રમતું નગર મળે ન મળે, ફરી આ દ્રશ્ય સ્મૃતિપટ ઉપર મળે ન મળે. ભરી લો શ્વાસમાં એની સુગંધનો દરિયો, પછી…

ભગવાન થાવરાણી પાછા ફરીએ વીસમી સદીમાં પરંતુ એ પહેલાં એક અગત્યની વાત. ઉર્દૂ શાયરીમાં એવા હજારો શેર છે જે હુસ્નો – ઈશ્ક, મુહબ્બત, નજાકત, મહબૂબ, ઝુલ્ફ,…

પ્રવાસી યુ. ધોળકિયા આપણા પ્રાચીન ઇતિહાસમાં ડોકીયું કરતી આ શ્રેણીના છેલ્લા અંકમાં આપણે એ પ્રાચીન ઇતિહાસના મધ્યકાળના બીજા તબક્કાના ઇ. સ. ૭૫૦થી ૧૦૦૦ના સમયખંડ દરમ્યાન…

ભગવાન થાવરાણી અઢારમી સદીના ઉર્દૂ શાયરોથી શરુ થયેલો આ સિલસિલો આવીને અટકે છે વીસમી સદીના પ્રારંભિક વર્ષો પર, વધુ એક મહત્વપૂર્ણ શાયર સાથે. નામ હરિચંદ ‘…

ભગવાન થાવરાણી ચકબસ્ત એટલે વિભાજીત . થોડાક સમય પહેલાં અમારા ઉર્દૂ પોએટ્રી ગ્રૂપમાં આ  શાયર એટલે  પંડિત બ્રિજનારાયણ ‘ ચકબસ્ત ‘ અને એમના દ્વારા લખાયેલી એક…

ભગવાન થાવરાણી જે સમયગાળાની વાત ચાલે છે એ યુગમાં ઉર્દૂના સાહિત્યાકાશમાં એક – એકથી ચડિયાતા સૂર્ય – ચંદ્ર ચમક્યા અને શેરો – શાયરીના ફલકને ઝળહળ કરી…

ભગવાન થાવરાણી ઓગણીસમી શતાબ્દીના શાયરોનો સિલસિલો જારી રાખતાં આવો હવે મળીએ એક એવા સાહિત્યકારને જે દરેક દ્રષ્ટિથી એક મોટું નામ છે. પોતાની વ્યંગાત્મક નઝ્મો અને શેરોના…

ભગવાન થાવરાણી મીર, ઝૌક, ઝફર, ગાલિબ, દાગ, મોમિન, નઝીર, આતિશ અને અમીર મીનાઈ પછી આવો હવે મળીએ અલ્તાફ હુસૈન  ‘ હાલી ‘ ને. (‘ હાલી ‘…

પ્રવાસી યુ. ધોળકિયા હવે આપણે ભારતીય ઇતિહાસના ઈ.સ. ૬૦૦થી ૧૨૦૦ વચ્ચેના એવા કાળખંડમાં પ્રવેશીએ છીએ કે જ્યારે આપણા દેશના ભારતીય મૂળના રાજવીઓએ રાજ્ય કર્યું. આમાં…

ભગવાન થાવરાણી અમીર મીનાઈ પણ એ દોરના શાયર છે જે યુગના ‘ દાગ ‘ દેહલવી હતા અર્થાત ઓગણીસમી શતાબ્દીનો પૂર્વાર્ધ અર્થાત ગ઼ાલિબ, મોમિન અને ઝ઼ૌક…

ભગવાન થાવરાણી એક ખ્વાજા હૈદર અલી  ‘ આતિશ ‘ પણ હતા. ઝૌક, ગાલિબ અને બાદશાહ ઝફરના સમકાલીન અને અઢારમી સદીના ઉત્તરાર્ધના શાયર. એટલા સ્વમાની અને…

ભગવાન થાવરાણી ચાલો, એક વાર ફરીથી પાછા ફરીએ વીતેલી શતાબ્દીઓ તરફ અને પડતાલ કરીએ એ શાયરોની જે ઉર્દૂ શાયરીના પાયાના પત્થરો છે. આવા શાયરોમાં આપણે…

શબ્દસંગ નિરુપમ છાયા ફરી એક વખત ગાંધી જયંતિ આવી અને ગઈ…એમ તો ગાંધી ૧૫૦ની ઘટના પણ આવી અને પસાર થઈ ગઈ, થોડાં બુદબુદો ઉઠ્યાં અને…

ભગવાન થાવરાણી અસલ નામ સૈયદ મુસલાહુદ્દીન અને તખલ્લુસ  ‘ અતહર ‘ હોવા છતાં આ શાયર   ‘ શાઝ ‘ તમકનત નામે કેમ પ્રસિદ્ધિ પામ્યા એ…

પ્રવાસી યુ. ધોળકિયા પ્રસ્તુત લેખમાળાના ૧૦મા મણકામાં આપણે કળિયુગનાં બે ચરણોનો ૩,૦૦૦ વર્ષોનો ઇતિહાસ જોયો. આજના મણકામાં ૧,૨૦૦ વર્ષનું સંક્ષિપ્ત દર્શન કરશું. કળિયુગ – ત્રીજું…

ભગવાન થાવરાણી ઘણા શેર એવા હોય છે જે પ્રથમ ઘાએ જ આપણા પર વીજળીની જેમ પડે છે અને આપણે પડીને સફાળા ઊભા થયા બાદ એ…

ભગવાન થાવરાણી કેટલાક શાયરોના મારા પસંદીદા શેરો સાથે પૂર્ણ ન્યાય કરી શકાય એ માટે એમની અન્ય રચનાઓમાંથી પસાર થવું જરૂરી બની જાય છે. આવી કૃતિઓ…